Ayiti-Agrikilti : Plizyè òganizasyon nan peyi d Ayiti denonse oryantasyon Òganizasyon nasyon zini, ki responsab grangou ak lamizè, ki blayi tout kote sou planet tè a

P-au-P., 28 oktòb 2021 [M9H] — Plizye oganizasyon nan peyi d Ayiti, nan yon deklarasyon final fowol sou agwo ekoloji ak souverènte lamanjay, yo mete deyò, nan dat samdi 16 oktòb 2021 an, denonse oryantasyon Òganizasyon nasyon zini, nan sistèm lamanjay mondyal la, anfavè gwo biznis kapitalis yo, ki responsab grangou ak lamizè, ki blayi tout kote sou planet tè a.

Oganizasyon sa yo, di yo te pwofite fowòm sou agwo ekoloji ak souverènte alimantè sa pou yo denonse oryantasyon òganizasyon Nasyonzini (ONU) sou sistèm lamanjay mondyal la nan kad Somè ki te reyalize nan Nouyòk nan dat 23 septanm 2021 sou kontwòl gwo antrepriz kapitalis agwobiznis ki responsab sitiyasyon grangou ak lamizè ki blayi tout kote sou planèt la.

Oganizasyon yo, te pwofite denonse tou politik piblik nan zafè agrikilti ak lamanjay ak politik ekonomik ki chita sou ekstraktivis, dappiyanp sou tè peyizan ak estrateji vyolans, laperèz Leta ayisyen ap aplike nan peyi a depi kèk tan, e ki patisipe nan kraze kapasite pwodiksyon peyi a, kraze agrikilti peyizan familyal agwo ekolojik, detwi anviwonnman an, mete peyi a sou depandans pwodui lamanjay ki soti nan lòt peyi, kreye grangou, chomaj ak ankouraje migrasyon ekstèn nan enterè miltinasyonal yo, gwo kapitalis ak yon ti gwoup pwofitè nan peyi a.

Plis pase santèn oganizasyon sa yo, di yo  denonse ak voye jete byen lwen tout vye Dekrè malatchonn pouvwa PHTK pran pou fè dappiyanp sou tè peyizan yo pou bay mafya nasyonal ak entènasyonal pou devlope agwobiznis, eksplwatasyon min metalik yo, zòn franch endistriyèl ak zòn franch touristik pou kontinye pwosesis eksplwatasyon ak majinalizasyon peyizan yo nan Prevwayans, Savann Dyann, Plenn Maribawo, Tèrye Wouj, nan Nòdwès, nan Plato Santral, nan Latibonit, nan Ilavach, nan Kot Akaden an, elatriye.

Nan sans sa a, yo di yo kwè fenomèm gang kap vale teren nan peyi a jounen jodi a se yon estrateji politik, yon zouti ki nan men boujwa yo, miltinasyonal ak Leta ayisyen pou anpeche rezistans fèt kont politik ekonomik yo ap aplike nan peyi a, epi anpeche mas popilè yo kontinye patisipe nan zafè peyi a. Se pou sa, òganizasyon sa yo siyen nan tèt kole deklarasyon sa, kote yo pran angajman sa a :

1)         Makonnen fòs nou, kanpe yon gwo mouvman sosyal ak popilè djanm ki gen jèvrin ak defini estrateji batay pou defann agrikilti peyizan familyal agwo ekolojik la, epi konstwi dwa granmoun nou nan zafè lamanjay;

2)         Kanpe min pou defann tè peyizan yo, dlo, agrikilti peyizan familyal agwo ekolojik la, anviwonnman peyi a kont eksplwatasyon min metalik yo, zòn franch endistriyèl, touristik ak agwo endistriyèl;

3)         Kanpe min pou akonpaye epi goumen ansanm ak tout peyizan, tout kominote kap batay kont dappiyanp kap fèt sou tè agrikòl yo, epi tout menas sou dwa granmoun peyi a nan zafè lamanjay. Nap kanpe ankwa kont pwojè lanmò sila yo.

4)         Mennen yon gwo kanpay nasyonal fòmasyon, sansibilizasyon ak konsyantizasyon sou modèl agrikilti peyizan familyal agwo ekolojik la ak konsomasyon pwodui lokal la nan tout dimansyon: manje, rad, konstriksyon lojman, divètisman, mizik, dans ak tout lòt eleman lakilti tradisyonèl nou yo;

5)         Travay pou tabli estrateji pwodiksyon, transfòmasyon ak komèsyalizasyon pwodui agrikòl yo nan milye riral la nan yon lojik ekonomi sosyal ak solidè epi travay pou reprann kontwòl rezo transpò ak distribisyon yo.

6)         Defann semans lokal ak envestisman ki ka reponn ak pwoblèm peyizan yo (fanm tankou gason) nan zafè agrikilti peyizan familyal agwo ekolojik la;

7)         Valorize tout kontribisyon istorik ak aktyèl ekonomi familyal peyizan an epi defann revandikasyon klas eksplwate yo nan batay pou emansipasyon klas popilè yo;

8)         Difize epi fè refleksyon sou gwo zouti batay sa a ki se « Deklarasyon sou dwa peyizan yo  ak tout lòt moun k ap travay nan zòn riral yo » Nasyonzini adopte nan finisman lane 2018 apre plizyè dizèn lane batay mouvman peyizan yo tankou Via Campesina mennen.

9)         Konstwi yon fwon politik lagoch pou batay pou chavire, dechouke modèl Leta sa ak konstwi yon Leta ayisyen granmoun ki ka reyalize yon refòm agrè entegral ak popilè pou nou rive konstwi dwa grandèt majè peyi a nan zafè lamanjay;

10)       Mennen batay pou yon politik amenajman teritwa ki mete priyorite sou ransfòsman modèl agwo ekoloji a

11)       Mete kanpe zouti òganizasyonèl, estriktirèl ak fè alyans ki nesesè pou veye tout desizyon kap pran kont popilasyon an an Ayiti ak lòt bò dlo.

12)       Konstwi alyans lajman laj, makonnen fòs nou ak liy batay ak oryantasyon CLOC  ak Via Campesina, mouvman sosyal ALBA  ak tout lòt rezo entènasyonal kap batay kont sistèm kapitalis la;

13)       Pran angajman pou goumen san pran souf pou rive tabli politik piblik pou refè anviwonman peyi a ki devaste apre plis pase 529 lane piyaj kolonyal ak neyokolonyal;

14)       Batay kont politik baryè lib ak tout lòt eleman nan politik neyoliberal FMI ak lòt enstitisyon enperyalis yo kontwole ap enpoze nan peyi a. Bloke tout pwojè ki nan oryantasyon sa yo;

15)       Defann espas jaden agwo ekolojik feminis SOFA ap konstwi nan Savann Dyann pandan nap batay pou anile Arete malatchonn kote Gouvènman defakto ansyen prezidan Jovnel Moyiz bay yon swadizan antreprenè 8600 ekta tè pou fè zòn franch pou ekspòtasyon;

16)       Nou mete priyorite sou kesyon edikasyon kote nou dwe devolpe yon lòt sistèm edikasyon ki makonnen ak listwa peyi a, kilti peyi a ak idantite nou;

17)       Patisipe nan batay pou transfòmasyon peyi a pou nou konstwi yon lòt sistèm ki bay lavi plis enpòtans pase pwofi kapitalis yo.

18)       Mete kanpe tout kote nan peyi a estrikti lokal kap batay pou defann agrikilti peyizan familyal agwo ekolojik la, epi reyalize deba, fowòm ak seyans fòmasyon pou ranfòse kapasite kominote yo nan batay kont pwojè agwobiznis, eksplwatasyon min ak zòn franch endistriyèl yo, elatriye.

 

Lis Oganizasyon ki siyen deklarasyon Fowom agwo ekoloji ak souverènte lamanjay

 

MOPP  Wadson DESIR

MPNKP            Christophe TALÉUS

Tèt Kole Ti Peyizan Ayisyen    Benjamin PIERRE

Nòdès

KPSKBM           Antoinéus Guillaume JOSAPHAT

MPNKP            Alta PROPHETE

UCOPCANE      Jarcaunave SAINT-FLEUR

 

Nòdwès

KJM     Ribins MAURICETTE

KOPBB – TK      Nènel DAVID

MPNKP            Pradel DOSSOUS

Tèt Kole Ti Peyizan Ayisyen    Maumiste DIROGENE

Latibonit

LAKAY  Jean Noë DESTRA

MORELIM       Donald NOELSAINT

MPNKP            Viljean LOUIS

MPP     Cassandra SAINT-ANGE

ODISMA          Pierre Wilton DESTINÉ

SOFA    Mergina FLEURIMAT

Tèt Kole Ti Peyizan Ayisyen    Romain METAYER

 

Sant

MPP     Chavannes JEAN-BAPTISTE

 

Sid

MP3K   Sophonie RENÉ

OLAJEKA          Vilio ESPERANCE

 

Sidès

RACIDEB          Jean Charles Jean EVRARD

 

Grandans

KPGA   Frantzlet INNOCENT

Tèt Kole Ti Peyizan Ayisyen    Louis D. LIGÈNE

 

Nip

KPN      Francoeur PIERRE

MPNKP            Daniel SANON

Tèt Kole Ti Peyizan Ayisyen    Claidnord BLANC

Lwès

Antèn Ouvriye Robenson LUBIN

Batay Ouvriye Didier DOMINIQUE

Brigad Desalin Ricardo CABANO

CERREMEN     Mackenda DELIASSE

COEH   Colette LESPINASSE

CRAD   William THELUSMOND

CRICASTRO     Wismanie PERRIN

Dantò  Christella CASIMIR

Fondasyon Bain           Marie-Florence FRANCOIS

GAFE    David TILUS

GARR   Stenley Orbrath DORISCAR

Gwoupman Kole Zepòl / MPP Woodly DORLEANS

ICKL     Marc-Arthur FILS-AIME

KATAN

KAYLA  Islande SEAC

KJM     Peterson DEROLUS

KONBIT            Guy NUMA

MAB    Lovely NORVILUS

MPNKP            Jose Fabiola LOSANA

MPP     Kettly ALEXANDRE

PAPDA Camille CHALMERS

Plandevi          Frantz GRANDOIT

SAKS    Osny AGENOR

Sant Pon          Ilfodotte VALCOURT

Sèk Goman      Nobert BEDOUBY

Sèk Gramsci    Kervens CHERY

SOFA    Sharma AURELIEN

Tèt Kole Ti Peyizan Ayisyen    Origène LOUIS

UNNOH           Josué MERILIEN

 

Credit photo : Gafe